Από την Δημουλιά Μαριάννα, Λογοθεραπεύτρια MSc, Ψυχολόγο BSc
Εισαγωγή
Η σωστή διατροφή των παιδιών είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή ανάπτυξή τους και την ευημερία τους. Το ταξίδι της σίτισης από τη βρεφική έως την παιδική ηλικία περιλαμβάνει σημαντικές μεταβάσεις, από την αρχική περίοδο του θηλασμού ή της τροφής με μπιμπερό, μέχρι την εισαγωγή των συμπληρωματικών τροφίμων και, τελικά, την πλήρη μετάβαση στην τροφή των “μεγάλων”. Ωστόσο, σε αυτή τη διαδικασία μπορεί να προκύψουν προκλήσεις, όπως η επιλεκτική σίτιση, η οποία απαιτεί ειδική προσοχή και αντιμετώπιση.
Παράλληλα, ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας, όπως οι λογοθεραπευτές, μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας στην υποστήριξη αυτής της διαδικασίας.
Η επιλεκτική σίτιση μπορεί να είναι πρόκληση κατά αυτήν την περίοδο. Ορισμένα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν ιδιαίτερες προτιμήσεις για συγκεκριμένα τρόφιμα και να αρνηθούν να δοκιμάσουν νέα. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία της διατροφής τους και να προκαλέσει ανησυχία στους γονείς. Η σίτιση των παιδιών αποτελεί ένα σημαντικό θέμα που απασχολεί τους γονείς και τους ειδικούς υγείας. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι διατροφικές τους ανάγκες εξελίσσονται και πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα. Ενώ για ορισμένα παιδιά η επιλογή τροφίμων είναι εύκολη, για άλλα, η διατροφή μπορεί να είναι πρόκληση λόγω της επιλεκτικής σίτισης. Επιπλέον, οι λογοθεραπευτές αναλαμβάνουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Στάδια Σίτισης και Κατάποσης Ανά Ηλικία από τη Βρεφική Στην Παιδική Ηλικία
Βρεφική ηλικία (0-12 μήνες): Τα βρέφη καταναλώνουν αποκλειστικά μητρικό γάλα ή βρεφικό γάλα κατά τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, όπως συστήνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Οι δεξιότητες κατάποσης αναπτύσσονται σε αυτό το στάδιο, καθώς τα βρέφη μαθαίνουν να συντονίζουν την αναπνοή, την κατάποση και την τροφοδοσία.
Νηπιακή ηλικία (12-36 μήνες): Κατά τους μεταγενέστερους μήνες της νηπιακής ηλικίας, τα παιδιά συνήθως είναι σε θέση να μασούν και να καταπίνουν μια ευρεία γκάμα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων κομματιών στερεών τροφίμων, με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα να βελτιώνεται καθώς μεγαλώνουν. Αυτή η διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, όπως η χρήση μιας κουτάλας ή ενός ποτηριού, και μπορεί να συμβάλλει στην αυξημένη αυτονομία και συμμετοχή στις γευματικές δραστηριότητες .
Παιδική ηλικία (3-12 ετών): Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, οι δεξιότητες σίτισης και κατάποσης συνεχίζουν να εξελίσσονται, με τα παιδιά να γίνονται ολοένα και πιο ικανά να χειρίζονται διάφορους τύπους τροφίμων και να προσαρμόζονται σε διάφορα περιβάλλοντα γεύματος. Αυτό περιλαμβάνει την ικανότητα να τρώνε μεγαλύτερα κομμάτια τροφής, την ικανότητα να μασάνε και να καταπίνουν πιο δύσκολα τρόφιμα, και την ικανότητα να ελέγχουν καλύτερα την ποσότητα τροφής που καταναλώνουν.
Διατροφικά Στάδια
- Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής, το βρέφος τρέφεται είτε με μητρικό γάλα είτε με φόρμουλα.
- Αρχίζοντας από τον 6ο έως τον 12ο μήνα, αρχίζουν να εισάγονται σταδιακά και άλλα τρόφιμα στη διατροφή τους, όπως λαχανικά, φρούτα, κρέας και σιτηρά, προσαρμοσμένα στις δυνατότητες μάσησης και κατάποσης του βρέφους.
- Στην παιδική ηλικία, τα παιδιά θα πρέπει να έχουν ήδη αναπτύξει έναν ποικίλο διατροφικό προσανατολισμό, που περιλαμβάνει όλες τις βασικές ομάδες τροφίμων.
Βρεφική Σίτιση
Κατά τη βρεφική ηλικία, τα βρέφη τρέφονται κυρίως με μητρικό γάλα ή φόρμουλα, παρέχοντάς τους τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξή τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής, καθώς αυτό παρέχει ιδανική θρεπτική ουσία για την υγιή ανάπτυξη των βρεφών. Ωστόσο, περίπου στην ηλικία των 6 μηνών, τα βρέφη θα πρέπει να αρχίσουν να εισάγουν συμπληρωματικά τρόφιμα στη διατροφή τους, ενώ συνεχίζουν τον θηλασμό ή τη φόρμουλα. Αυτό ονομάζεται επίσης “εισαγωγή συμπληρωματικών τροφίμων” και απαιτείται για την κάλυψη των αυξημένων θρεπτικών αναγκών των βρεφών.
Παιδική Σίτιση
Στην παιδική ηλικία, τα παιδιά θα πρέπει να έχουν προχωρήσει σε ένα διατροφικό πρότυπο που περιλαμβάνει μια ποικιλία τροφίμων από όλες τις τροφικές ομάδες για να καλύψουν τις θρεπτικές ανάγκες τους. Επιπλέον, είναι σημαντικό τα παιδιά να μάθουν και να εξασκήσουν υγιεινές συνήθειες διατροφής και φαγητού, που θα τους ωφελήσουν για όλη τη ζωή τους.
Επιλεκτική Σίτιση
Η επιλεκτική σίτιση αναφέρεται στην κατάσταση όπου τα παιδιά αρνούνται επίμονα να καταναλώσουν συγκεκριμένα τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή θρεπτική πρόσληψη και μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του παιδιού. Η αντιμετώπιση της επιλεκτικής σίτισης περιλαμβάνει την ενθάρρυνση του παιδιού να δοκιμάσει νέα τρόφιμα, ο γονιός να προσφέρει τα τρόφιμα σε διάφορες μορφές και να δημιουργήσει ένα θετικό περιβάλλον γεύματος. Η επιλεκτική σίτιση μπορεί να είναι προσωρινή, όπως στην περίπτωση της φυσιολογικής αντίστασης στην τροφή που εμφανίζουν πολλά παιδιά κατά τη διάρκεια της τοποθέτησης στον εαυτό τους, ή μπορεί να είναι πιο χρόνια και πιθανώς συνδεδεμένη με άλλες ανησυχίες για την υγεία, όπως η διαταραχή του αυτιστικού φάσματος.
Η Αντιμετώπιση της Επιλεκτικής Σίτισης
Η αντιμετώπιση της επιλεκτικής σίτισης προϋποθέτει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση. Πρώτα απ’ όλα, είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της υγείας του παιδιού, για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κάποιο υποκείμενο ιατρικό ή αναπτυξιακό πρόβλημα που συμβάλλει στην επιλεκτική σίτιση. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω μιας διεξοδικής ιατρικής εξέτασης και αξιολόγησης από ειδικούς, όπως διαιτολόγο, παιδίατρο, λογοθεραπευτή και άλλους ειδικούς, ανάλογα με τη συγκεκριμένη κατάσταση του παιδιού. Οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν την ενθάρρυνση του παιδιού να δοκιμάσει νέα τρόφιμα, την παρουσίαση των τροφίμων με νέους και ευχάριστους τρόπους, τη δημιουργία θετικού περιβάλλοντος γεύματος και τη συνεργασία με επαγγελματίες υγείας, όπως διαιτολόγοι ή/και λογοθεραπευτές.
Η Θέση του Λογοθεραπευτή
Ο λογοθεραπευτής είναι ένας σημαντικός επαγγελματίας στην ομάδα υγείας που αντιμετωπίζει παιδιά με προβλήματα πρόσληψης τροφής και επιλεκτικής σίτισης. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν τη δυσκολία στη μάσηση και κατάποση, την αποφυγή ορισμένων τροφίμων λόγω υφής ή γεύσης, και τη γενική αντίδραση στο φαγητό.
Ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει στην εκτίμηση και την παρέμβαση για προβλήματα σχετικά με την πρόσληψη τροφής. Η αξιολόγηση μπορεί να περιλαμβάνει την παρατήρηση του παιδιού κατά τη διάρκεια των γευμάτων, τη συνεργασία με τους γονείς για να κατανοήσουν τις διατροφικές προτιμήσεις και τις αποφυγές του παιδιού, και την αξιολόγηση της ικανότητας του παιδιού να μασάει και να καταπίνει με ασφάλεια.
Η παρέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει την εκμάθηση τεχνικών για τη βελτίωση των δεξιοτήτων μάσησης και κατάποσης του παιδιού, την εκπαίδευση των γονέων σχετικά με στρατηγικές για να διευκολύνουν την πρόσληψη τροφής και την αντιμετώπιση της επιλεκτικής σίτισης, και την προώθηση ενός θετικού περιβάλλοντος γεύματος.
Τα παιδιά με επιλεκτική σίτιση μπορεί να έχουν έντονη ανησυχία σχετικά με τη δοκιμή νέων τροφίμων, και ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει τόσο το παιδί όσο και τους γονείς να αντιμετωπίσουν αυτή την ανησυχία. Ο λογοθεραπευτής μπορεί επίσης να βοηθήσει στη δημιουργία ενός πλάνου γεύματος που θα συμπεριλαμβάνει μια ποικιλία τροφίμων και θα ενθαρρύνει το παιδί να δοκιμάσει νέες γεύσεις και υφές.
Αν παρατηρείτε ότι το παιδί σας εμφανίζει συμπεριφορές και χαρακτηριστικά, όπως αυτά που προαναφέρθηκαν, ή κάποια καθυστέρηση στα διατροφικά στάδια, απευθυνθείτε άμεσα στους ειδικούς και συγκεκριμένα σε κάποιο κέντρο Ειδικών Θεραπειών. Θυμηθείτε: η πρώιμη παρέμβαση και η έγκαιρη θεραπεία είναι το κλειδί για την αποτελεσματική διαχείριση των όποιων δυσκολιών, καθώς και για μια λειτουργική ζωή. Η θεραπευτική ομάδα του κέντρου μας, που βρίσκεται στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, κατέχει τη γνώση, την εμπειρία και τις τεχνικές, προκειμένου να βοηθήσει την κάθε σας ανάγκη και να γίνει μία λύση στο πρόβλημά σας.